Pixels vol perfecte levens zijn passé
HARD//HOOFD ESSAYREEKS
Pixels vol perfecte levens. In onze authenticiteitdictatuur is dat het ongeloofwaardigst wat je van jezelf kunt tonen. De publiekelijke cultus van het lijden heerst. Imperfectie is wat de klok slaat.
Weg met het parallel geperfectioneerde nep universum
Vroeger werden reclames nogal eens verguisd omdat ze onrealistische verwachtingen zouden scheppen, nu zijn de social media aan de beurt. Facebook en Instagram mogen niet langer een parallel geperfectioneerd universum vormen waarin mensen elkaar ophitsen met onrealistische verwachtingen ten aanzien van het offline leven. Uiteraard wordt het medium zelf niet ter discussie gesteld -bij de gedachte aan een leven zonder social media aandacht krijgen we al een zelfcomplex, enkel de wijze waarop we het gebruiken. De verontrustende perfectie van Facebook vrienden die altijd succesvoller, sexier en interessanter zijn, heeft zijn beste tijd gehad. Op social media worden gretig menselijke imperfecties gedeeld en geliked. Aan het verlangen om meer realisme naar de beeldwerkelijkheid te halen wordt invulling gegeven door een ‘echtere’ weergave van het leven te tonen met imperfectie in de hoofdrol. Daardoor raken onze schermen overspoeld met beelden van menselijk falen, menselijk leed en onzichtbare minderheden die op zoek zijn naar zichtbaarheid, herkenning en erkenning voor hun lijden. Het ene na het andere taboe wordt doorbroken, bij voorkeur met behulp van schokkerige filmpjes waarin met rood doorhuilde ogen een boekje wordt open gedaan over ongemakkelijke fouten, allerhande imperfecties en persoonlijke struggles. Daar krijgen we vervolgens massaal een emotionele erectie van die in publieke debatten wordt uitgemolken tot een zaadlozing aan maatschappelijke emancipatie. Want hoe fantastisch taboedoorbrekend zijn we allemaal wel niet bezig en hoe bevrijdend is dat voor onze hieperprogressieve samenleving.
Badnimf spreekt wijze woorden
Op welke manier is een perverse drama cultus waarin je alleen gezien wordt als je in mediagenieke pixels en soundbites kunt lijden bevrijdend? En laten we vooral niet vergeten dat taboes en geheimen ook een persoonlijke en maatschappelijke functie kunnen hebben. Sommige taboes hoeven niet doorbroken te worden. Daar werd ik aan herinnerd toen ik een avond in de Rotterdamse Performancebar doorbracht. Een plaats vol oprechte en absurdistische dolheid waar een spel wordt gespeeld met de vage scheidslijn tussen toneel spelen en jezelf zijn. Uit de bar werd plotseling een volledige badkuip gehesen: we gingen “in bad met Juna”. Ik wist helemaal niet of ik wel zin had om in bad te gaan met Juna maar een van de aanwezigen gelukkig wel. Hij liet zich gedwee de badkuip in lokken, niet wetende dat hij publiekelijk aan een persoonlijk kruisverhoor onderworpen zou worden. De schaars geklede, wulpse vrouw zat met de ongemakkelijk ogende man in de badkuip en vroeg hem of hij een onderwerp kon bedenken waarover zij met hem kon discussiëren. “Anale sex” zei de man, in de hoop taboedoorbrekend genoeg over te komen voor het excentrieke publiek. De stelling ging over de vraag of anale sex al dan niet fijn is. Toen volgde een uitwisseling die ik niet heb opgeslagen -waarschijnlijk moedwillig verbannen uit mijn geheugen, waarna de badnimf toelichtte dat het misschien wenselijk is om voor sommige zaken een taboesfeer te behouden. Niet alles hoeft openlijk met elkaar gedeeld te worden en van intimiteit en exclusiviteit te worden ontdaan. Een mooie conclusie in een setting waar openheid nu juist een thema en een doel vormde.
Afscherming is voorwaarde voor openheid
De publiekelijke cultus van het lijden kenmerkt zich door een hang naar transparantie; het openlijk delen van menselijk lijden en menselijke imperfecties. Het gaat om een schijntransparantie waarin we slechts een geregisseerde vorm van lijden en mediagenieke imperfecties te zien krijgen. Mensen zijn zich bewust van de toeschouwers en volgers waarmee ze hun kwetsbaarheden online en offline delen. Het definiëren van het persoonlijk lijden in een voor de ander begrijpelijke taal is al een bewerkte versie, laat staan als het gaat om het delen met grote groepen mensen. De crux is dat afscherming niet de vijand is van transparantie, maar juist een voorwaarde om open te kunnen zijn.
Tegenovergesteld effect
Onze hedendaagse honger naar echtheid creëert juist een tegenovergesteld effect, namelijk een wereld vol gekunsteldheid en berekenend vertoon van oprechtheid. Het delen van perfecte plaatjes heeft plaats gemaakt voor het delen van geperfectioneerde imperfecte plaatjes. Blijkbaar zijn het niet alleen commerciële industrieën die onze honger trachten te stillen door producten, beelden en imago’s te verkopen die door een bedacht sausje van authentieke imperfectie zijn gehaald. Mensen zijn hier zelf ook meester in geworden.
